Afgelopen nacht ging om precies 0.07uur de nieuwst James Bond film in première in de Nederlandse bioscopen. Tenminste, de reclame begon om stipt 0.07uur. Ik had twee kaartjes gewonnen en kon er bij zijn. Samen met zo’n dertig andere mensen, want blijkbaar weegt het feit dat je als een van de eersten de film kan zien niet op tegen lekker op tijd in je bed liggen. Snap ik ook wel. Had ik ook gedaan als ik die kaartjes niet had gewonnen. Dan was ik de volgende dag op een normaal tijdstip gegaan. Maar nu kon ik als een van de eerste de “50th anniversary” Bond zien. Geweldig, want ik hou van de Bondfilms en kon niet wachten totdat deze uit was — de laatste was alweer vier jaar geleden.

Skyfall

Skyfall in het kort (zonder spoiler)

Een missie gaat helemaal verkeerd en Bond wordt voor dood verondersteld. MI6 wordt kort daarna het doelwit van een aanslag en al snel blijkt dat dit een gevolg is van de eerdere missie. Bond blijkt ontsnapt aan de dood moet zich bewijzen dat hij de man is om te zorgen dat het niet verder uit de hand loopt. Hij is niet in topconditie, zacht gezegd, maar het is aan M. of hij het aankan. Niet alleen Bonds loyaliteit wordt getest, maar ook die van M. en Q., van heel MI6 eigenlijk.

Typisch 007

Skyfall gevecht op te treinWe beginnen midden in een achtervolging. Wie James Bond (Daniel Craig) aan het achtervolgen is, is niet duidelijk en waarom ook niet, maar dat merken we later, te laat eigenlijk. Helaas wordt je daardoor nog niet echt in het verhaal gezogen en heb je bij de pauze het gevoel dat de film nog echt moet beginnen. Er wordt wel al meteen van alles uit de kast gehaald en James Bond schuwt het gebruik van rigoureuze middelen uiteraard ook hier niet om zijn doel te bereiken. Zagen we in GoldenEye (1995) Bond met een tank een halve stad aan flarden rijden, nu zie Bond in een graafmachine de ultieme mogelijkheid om een treinstel te bewerken. De hele scene met de trein is weer typisch Bond. Het is ook de scene waar het meteen helemaal mis gaat met de missie en met Bond als gevolg van een verkeerde beslissing van M.

Skyfall is anders

Bond en Vesper in Casino Royale

Wat opvalt is dat deze film anders is dan de twee voorgaande films. Tussen Casino Royale (2006)en Quantum of Solace (2008) leek een bepaalde eenheid te zijn door de naweeën van de eerstgenoemde film. In Casino Royale leren we Bond op een andere manier kennen; hij valt voor een vrouw, Vesper (Eva Green), maar hun liefde eindigt tragisch. Dit is het begin van James’ liefdeloze affaires met al zijn veroveringen in de ontelbare andere Bondfilms (Zoals je wellicht weet zijn de films met Daniel Craig prequels). In Quantum of Solace wordt geregeld verwezen naar zijn verloren liefde, maar de nieuwste Bondfilm lijkt zich niets aan te trekken van Bonds verleden. Hij verovert de een na de andere vrouw en – terwijl hij in de vorige film nog aangedaan leek door de dood van zijn flirt en tevens collega Miss Fields die met olie in haar longen werd gevonden – geeft hij geen blijk van enig medeleven met de dood van zijn nieuwste bedpartners.

De toon is gezet. Dit is geen vervolg op de vorige twee films, maar een compleet nieuwe (helaas wel duidelijk gesponsord door bepaalde merken die vol in beeld komen (de bulldozer, of laptop bijvoorbeeld)). Deze Bondfilm is humoristischer dan de andere en plaatst Bond in een tijd van globalisatie, waarin grote landen eerder samenwerken dan oorlog voeren en de dreiging niet zozeer van landen komt, maar van individuen. M benadrukt dit, maar geeft aan dat dat niet betekent dat het gevaar voorbij is: “it’s in the shadows . . . Do you feel safe?” Het is een ommekeer. Deze film gaat niet over kernwapens, Rusland, atoombommen, olie of andere “grote” problemen die de wereld voor altijd kunnen veranderen. Nee, Skyfall gaat terug naar de kern en is persoonlijk. Hoewel in het begin van de film groots wordt uitgepakt – actiescènes, achtervolgingen – keert de film letterlijk terug naar het begin: het huis waar Bond is opgegroeid. Hoewel er een poging wordt gedaan om ook in deze film de emotionele kant van Bond te laten zien, lijken deze emoties aan de oppervlakte te blijven hangen en niet veel toe te voegen aan het karakter van Bond. Vooral niet omdat Bond in de volgende scene alles weer vergeten lijkt te zijn en weer zijn oude ‘killer’ zelf is.

Fotografisch mooi

Skyfall in het museumDe scenes die zich afspelen bij Bonds oude huis zijn prachtig gefilmd. Ik zou bijna zeggen dat het fotografische kunst is, wow. Het is een nieuwe kant van de Bondfilms die we nog niet in deze hoedanigheid zagen, maar die wat mij betreft voor herhaling vatbaar is. Opvallend is dat, wanneer er geen sprake is van een actiescene waarin de shots zich razendsnel opvolgen, er meer zorg besteed lijkt te zijn aan deze manier van filmen door de hele film heen: geregeld wordt je getrakteerd op prachtige plaatjes met uitgekiende composities en belichting die meer doen denken aan kunst dan aan film soms. Prachtig.

Knipoog naar het verleden

Daniel Crag and Jeremy Bentham in SkyfallVerder lijkt deze film, misschien omdat Bond vijftig jaar bestaat, geregeld toespelingen op eerdere James Bondfilms, meer dan vorige films. In het titelfimplje van GoldenEye draait Bond (Pierce Brosnan) zich weliswaar naar de camera en zegt: “Did you expect someone else?”, waarmee hij aankondigt dat hij de nieuwe opvolger is van Timothy Dalton. Skyfall is echter subtieler. Kijk bijvoorbeeld naar hoe Q. (Ben Wishaw) zich introduceert en een droge opmerking maakt over dat bepaalde gadgets (die veelvuldig in vorige James Bondfilms voorkwamen) niet meer echt van deze tijd zijn. Of de introductie van de typische James Bond auto, die eens een keer niet hypermodern is, maar juist net weggereden lijkt te zijn uit een van de klassieke James Bondfilms. Of wat dacht je van het feit dat Silva (Javier Bardem) uitgerekend op zo’n manier misvormd is dan dat het niet anders kan dan dat verwezen wordt naar het personage Jaws (uit The Spy who loved me en Moonraker). Regisseur Sam Mendes houdt de oudere films in ere, houdt grotendeels vast aan het ‘Bondprotocol’, maar plaats Bond wel in een moderne tijd waarin de dreiging is verschoven en dus ook MI6 zich moet aanpassen.

Twee grote vragen die blijven hangen na het zien van Skyfall:

  1. Hoe? Hoe kan dat niet wordt laten zien hoe Bond – die altijd een weg uit weet te vinden op een vernuftige manier – ontsnapt aan de dood? Hoe overleeft hij de val van de trein? Hoe komt hij precies uit het ijs? Normaal zien we Bond onder water grijpen naar een minizuurstoftank bijvoorbeeld. Het is niet erg dat de regisseur de technische gadgets laat voor wat het is. Maar laat dan wel zien hoe Bond zich dan redt. De film veronderstelt bovendien ook duidelijk de voorkennis over het karakter van Bond en de aantrekkingskracht die hij op vrouwen heeft. Hij verschijnt opeens in de douche bij een vrouw die hij één keer eerder heeft gezien en het lijkt allemaal logisch. Oké, er was die ene keer een korte flirt, maar dit gaat wel heel erg snel. Ook vraag je je af hoe het komt dat ze twee scenes later opeens vastgebonden arriveren op een eiland. Huh?
  2. Wie is de Bondgirl? Normaal is het redelijk duidelijk wie de Bondgirl is. Nu zou ik het moeten opzoeken, want een van de vrouwen, Sévérine (Bérénice Marlowe), vindt echt veel te vroeg haar dood om voor Bondgirl door te gaan; de ander, Eve (Naomie Harris), is gewoonweg geen typische Bondgirl, want ze is een collega van Bond waar hij al veel mee werkt. Ze is het gewoon niet. Bovendien kan ze geen Bondgirl zijn als aan het einde van de film blijkt dat ze een ander terugkerend personage is in de Bondfilms. Na opzoeken blijkt dat de eerste de Bondgirl is. Oké. Vreemd dan, want ze komt relatief kort voor in de film. De enige verklaring die ik kan vinden is dat er wellicht scenes achteraf uitgeknipt zijn.

Verwacht geen vervolg op de vorige twee films, maar een geheel nieuwe die knipoogt naar de oudere films. Bond bestaat 50 jaar en ook Daniel Craig speelt een duidelijk oudere bond (vooral in contrast met de jonge Q) die het duidelijk moeilijk heeft. De eerste helft van de film viel wat tegen (vooral omdat mijn verwachtingen hoog gespannen waren door alle positieve recensies), maar de tweede helft van Skyfall was totaal anders: verfrissend, een nieuwe invalshoek op het Bond-‘protocol’ en prachtig gefilmd. Voor de mensen die niet zoveel met Bond hebben zou ik niet per se zeggen dat dit een ‘must see’ is: Hij was goed, maar niet fantastisch. (En om even een vergelijking te trekken: The Dark Knight Rises vond ik bijvoorbeeld wel fantastisch). Maar goed is genoeg reden om de film te gaan zien. Vooral als je van Bondfilms houdt.

Eindoordeel: [rating=4]